Motor 3 pha là loại động cơ điện sử dụng nguồn điện 3 pha để hoạt động. Với nhiều ưu điểm như công suất lớn, mô-men xoắn cao, tốc độ ổn định, hiệu suất cao và độ bền cao, động cơ điện 3 pha được ứng dụng rộng rãi trong sản xuất công nghiệp. Tại Việt Nam, có hơn nửa triệu nhà máy đang sử dụng động cơ điện 3 pha.
Ứng dụng motor 3 pha
Motor 3 pha là loại motor điện sử dụng nguồn điện 3 pha để hoạt động. Motor 3 pha có nhiều ưu điểm như:
- Công suất lớn, mô-men xoắn cao.
- Tốc độ ổn định.
- Hiệu suất cao.
- Độ bền cao.
Ứng dụng của motor 3 pha trong sản xuất công nghiệp
Motor 3 pha được ứng dụng rộng rãi trong sản xuất công nghiệp, bao gồm:
- Máy móc gia công: máy tiện, máy phay, máy bào,…
- Máy móc vận chuyển: băng tải, thang máy,…
- Hệ thống truyền động sản xuất: hệ thống băng tải, hệ thống nâng hạ,…
- Ứng dụng của motor 3 pha trong xây dựng.
Motor 3 pha được ứng dụng trong xây dựng, bao gồm:
- Máy khoan, máy xúc, máy đầm, máy trộn bê tông,…
- Ứng dụng của motor 3 pha trong vận tải.
Motor 3 pha được ứng dụng trong vận tải, bao gồm:
- Chế tạo cần cẩu, vít tải, thang máy nâng hạ.
- Ứng dụng của motor 3 pha trong đời sống.
Motor 3 pha được ứng dụng trong đời sống, bao gồm:
- Máy bơm nước trong công nghiệp, dân dụng.
- Chế tạo máy khoan, đục, băng tải chuyền trong khai khoáng.
Một số ứng dụng cụ thể của motor 3 pha.
- Máy bơm nước: Motor 3 pha được sử dụng trong các máy bơm nước công nghiệp, dân dụng để bơm nước cho các nhà máy, khu dân cư,…
- Máy phát điện: Motor 3 pha được sử dụng trong các máy phát điện để tạo ra nguồn điện 3 pha.
- Motor giảm tốc: Motor 3 pha được sử dụng trong các motor giảm tốc để giảm tốc độ quay của động cơ điện và tăng mô-men xoắn.
- Motor kéo: Motor 3 pha được sử dụng trong các motor kéo để kéo các vật nặng.
Ưu điểm motor 3 pha
Motor 3 pha là loại động cơ điện sử dụng nguồn điện 3 pha để hoạt động. Motor 3 pha có nhiều ưu điểm vượt trội so với motor 1 pha, bao gồm:
- Công suất lớn: Motor 3 pha có công suất lớn hơn motor 1 pha, từ vài kW đến vài MW. Điều này giúp motor 3 pha phù hợp với các ứng dụng công nghiệp yêu cầu công suất lớn, như máy bơm nước, máy nén khí, máy tiện, máy phay,…
- Tốc độ quay ổn định: Motor 3 pha có tốc độ quay ổn định hơn motor 1 pha, do được điều khiển bởi 3 dòng điện xoay chiều cùng pha. Điều này giúp motor 3 pha hoạt động êm ái và chính xác hơn.
- Hiệu suất cao: Motor 3 pha có hiệu suất cao hơn motor 1 pha, do có cấu tạo đơn giản hơn và ít tổn hao do ma sát.
- Độ bền cao: Motor 3 pha có độ bền cao hơn motor 1 pha, do được làm từ vật liệu chất lượng cao và có cấu tạo chắc chắn.
- Đa dạng mẫu mã: Motor 3 pha có nhiều mẫu mã đa dạng, phù hợp với các ứng dụng khác nhau.
Cấu tạo motor điện 3 pha
Motor điện 3 pha là một loại máy điện không đồng bộ chạy bằng dòng điện xoay chiều 3 pha, chủ yếu được sử dụng trong các ngành công nghiệp hoặc trong những dây chuyền sản xuất lớn.
Cấu tạo của motor điện 3 pha gồm hai phần chính là stator và rotor.
Stator:
- Là phần đứng yên, được làm bằng lõi thép có hình trụ rỗng. Trên stator có các cuộn dây được quấn theo hình sao hoặc tam giác.
- Stator được làm bằng cách ghép các tấm thép kỹ thuật điện mỏng bên trong có xẻ rãnh hoặc là khối thép đúc. Các tấm thép được gắn vào khung bằng cách hàn hoặc bắt vít.
- Các cuộn dây stator được quấn theo hình sao hoặc tam giác. Cuộn dây stator được nối với nguồn điện 3 pha tạo ra từ trường quay.
Rotor:
- Là phần quay, được làm bằng lõi thép có hình trụ rỗng. Trên rotor có các thanh dẫn điện được ngắn mạch bằng các vòng ngắn mạch.
- Rotor được làm bằng cách ghép các thanh kim loại thành hình trụ. Các thanh kim loại được ngắn mạch bằng các vòng ngắn mạch.
- Rotor lồng sóc được sử dụng phổ biến trong các motor điện 3 pha. Rotor lồng sóc có cấu tạo đơn giản, giá thành rẻ và dễ bảo dưỡng.
Phân loại động cơ điện 3 pha
Động cơ điện 3 pha là một loại máy điện không đồng bộ chạy bằng dòng điện xoay chiều 3 pha, chủ yếu được sử dụng trong các ngành công nghiệp hoặc trong những dây chuyền sản xuất lớn.
Phân loại theo mục đích sử dụng
Dựa vào mục đích sử dụng, động cơ điện 3 pha có thể được phân loại thành các loại sau:
- Động cơ điện 3 pha thông dụng: Đây là loại động cơ được sử dụng phổ biến nhất trong các ngành công nghiệp, nông nghiệp, xây dựng,…
- Động cơ điện 3 pha phòng cháy nổ: Loại động cơ này được sử dụng ở những nơi có nguy cơ cháy nổ cao.
- Động cơ điện 3 pha có phanh thắng: Loại động cơ này được sử dụng ở những nơi cần dừng động cơ đột ngột, như băng tải, thang chuyền,…
- Động cơ điện 3 pha thay đổi được tốc độ: Loại động cơ này được sử dụng ở những nơi cần thay đổi tốc độ quay của động cơ, như máy nén khí, máy trộn,…
- Động cơ điện 3 pha ruột quấn, cẩu trục, tời hàng: Loại động cơ này được sử dụng ở những nơi cần nâng hạ vật nặng, như cẩu trục, tời hàng,…
Phân loại theo tốc độ quay
Dựa vào tốc độ quay, động cơ điện 3 pha có thể được phân loại thành các loại sau:
- Động cơ điện 3 pha tốc độ cao (2 pole): Tốc độ quay là 2800 – 3000 vòng/phút.
- Động cơ điện 3 pha tốc độ trung bình (4 pole): Tốc độ quay là 1400 – 1500 vòng/phút.
- Động cơ điện 3 pha tốc độ thấp (6 pole, 8 pole): Tốc độ quay là 900 – 720 vòng/phút.
Phân loại theo đặc tính cơ khí
Dựa vào đặc tính cơ khí, động cơ điện 3 pha có thể được phân loại thành các loại sau:
- Động cơ điện 3 pha rotor lồng sóc: Loại động cơ này có cấu tạo đơn giản, giá thành rẻ, dễ bảo dưỡng.
- Động cơ điện 3 pha rotor dây quấn: Loại động cơ này có khả năng điều chỉnh tốc độ quay dễ dàng, nhưng có cấu tạo phức tạp, giá thành cao.
Phân loại theo mức công suất
Dựa vào mức công suất, động cơ điện 3 pha có thể được phân loại thành các loại sau:
- Động cơ điện 3 pha công suất nhỏ (0.37 – 7.5 kW): Loại động cơ này được sử dụng ở những nơi có công suất yêu cầu nhỏ, như máy bơm nước, quạt điện,…
- Động cơ điện 3 pha công suất trung bình (11 – 375 kW): Loại động cơ này được sử dụng ở những nơi có công suất yêu cầu trung bình, như máy nén khí, máy trộn,…
- Động cơ điện 3 pha công suất lớn (375 – 1500 kW): Loại động cơ này được sử dụng ở những nơi có công suất yêu cầu lớn, như máy kéo, máy phát điện,…
Ngoài ra, động cơ điện 3 pha còn có thể được phân loại theo các tiêu chí khác như:
- Phân loại theo kiểu dáng: Động cơ điện 3 pha có thể được phân loại thành các loại như động cơ chân đế, động cơ mặt bích, động cơ trục,…
- Phân loại theo cấp cách điện: Động cơ điện 3 pha có thể được phân loại thành các cấp cách điện như F, H,…
- Phân loại theo cấp bảo vệ: Động cơ điện 3 pha có thể được phân loại thành các cấp bảo vệ như IP44, IP55,…
Việc phân loại động cơ điện 3 pha giúp người dùng dễ dàng lựa chọn được loại động cơ phù hợp với nhu cầu sử dụng.
Quy trình bảo dưỡng động cơ điện 3 pha
Động cơ điện 3 pha là một thiết bị quan trọng trong nhiều hệ thống máy móc, thiết bị công nghiệp. Để đảm bảo động cơ điện hoạt động ổn định và bền bỉ, cần thực hiện bảo dưỡng định kỳ theo đúng quy trình.
Mục đích của bảo dưỡng động cơ điện 3 pha
- Phát hiện và khắc phục sớm các hư hỏng, sự cố, giúp động cơ điện hoạt động ổn định, an toàn.
- Kéo dài tuổi thọ của động cơ điện, giảm chi phí sửa chữa, thay thế.
- Tăng hiệu suất hoạt động của động cơ điện.
Các bước bảo dưỡng động cơ điện 3 pha
Bước 1: Kiểm tra bên ngoài:
Kiểm tra tổng quát bên ngoài động cơ điện để phát hiện các hư hỏng, biến dạng, như:
- Vỏ động cơ có bị nứt, vỡ, hoen gỉ không?
- Các bu lông, ốc vít có bị lỏng không?
- Bạc đạn có bị mòn, rỉ sét không?
- Cánh quạt có bị hư hỏng, gãy cánh không?
Bước 2: Kiểm tra điện trở cách điện: Kiểm tra điện trở cách điện giữa các dây dẫn, giữa các cuộn dây, giữa cuộn dây và vỏ động cơ. Điện trở cách điện phải đạt yêu cầu theo quy định của nhà sản xuất.
Bước 3: Kiểm tra nhiệt độ: Kiểm tra nhiệt độ động cơ điện khi vận hành. Nhiệt độ động cơ điện không được vượt quá mức cho phép.
Bước 4: Kiểm tra độ rung: Kiểm tra độ rung của động cơ điện khi vận hành. Độ rung động cơ điện không được vượt quá mức cho phép.
Bước 5: Kiểm tra mỡ bò bạc đạn: Kiểm tra mỡ bò bạc đạn. Nếu mỡ bò bị khô, cần bổ sung thêm mỡ bò mới.
Bước 6: Điều chỉnh các thiết bị bảo vệ điện: Kiểm tra và điều chỉnh các thiết bị bảo vệ điện, như cầu chì, cầu dao, rơ le nhiệt,… để đảm bảo động cơ điện được bảo vệ an toàn khi xảy ra sự cố.
Bước 7: Làm sạch động cơ điện: Lau chùi sạch sẽ bụi bẩn bám trên động cơ điện để đảm bảo động cơ điện hoạt động tốt.
Tần suất bảo dưỡng động cơ điện 3 pha
Tần suất bảo dưỡng động cơ điện 3 pha phụ thuộc vào môi trường vận hành của động cơ điện.
- Nếu động cơ điện vận hành trong môi trường bình thường, có thể bảo dưỡng định kỳ 6 tháng/lần.
- Nếu động cơ điện vận hành trong môi trường khắc nghiệt, có nhiều bụi bẩn, hóa chất,… cần bảo dưỡng định kỳ 3 tháng/lần.
Các lưu ý khi bảo dưỡng động cơ điện 3 pha
- Khi tháo lắp động cơ điện, cần chú ý đến trình tự tháo lắp để tránh hư hỏng động cơ điện.
- Khi thay thế mỡ bò bạc đạn, cần sử dụng loại mỡ bò phù hợp với công suất và môi trường vận hành của động cơ điện.
- Khi điều chỉnh các thiết bị bảo vệ điện, cần thực hiện theo đúng quy định của nhà sản xuất.
Kiểm tra trước và sau khi vận hành động cơ điện 3 pha
Động cơ điện 3 pha là một thiết bị quan trọng trong nhiều hệ thống máy móc, thiết bị công nghiệp. Để đảm bảo động cơ điện hoạt động ổn định và bền bỉ, cần thực hiện kiểm tra trước và sau khi vận hành theo đúng quy trình.
Kiểm tra trước khi vận hành
- Kiểm tra nội dung ghi trên biển máy: Kiểm tra các thông số kỹ thuật của động cơ điện, như công suất, điện áp, tần số, tốc độ quay,… để đảm bảo động cơ điện phù hợp với tải.
- Kiểm tra điều kiện lắp ráp, môi trường xung quanh và hình thức bảo vệ: Kiểm tra xem động cơ điện được lắp đặt đúng cách, môi trường xung quanh có phù hợp với yêu cầu của động cơ điện hay không.
- Kiểm tra sự đấu dây có đúng không, vỏ máy có tiếp đất không: Kiểm tra xem các đầu dây được đấu nối đúng cách, vỏ máy được tiếp đất an toàn hay không.
- Kiểm tra điểm nối đầu dây có bị lỏng không, tiếp xúc có tốt không: Kiểm tra xem các mối nối đầu dây có bị lỏng, tiếp xúc có tốt không để đảm bảo động cơ điện được cung cấp điện ổn định.
- Kiểm tra công tắc nguồn điện, dung lượng và quy cách của cầu chì và rơle: Kiểm tra xem công tắc nguồn điện, cầu chì và rơle có đủ công suất và phù hợp với động cơ điện hay không.
- Kiểm tra dầu bôi trơn, sức căng của dây curoa, có lệch tâm không: Đối với động cơ điện có ổ trục bạc, cần kiểm tra dầu bôi trơn có quá nhiều không, sức căng của dây curoa có phù hợp không, có lệch tâm không.
- Dùng tay xoay nhẹ trục động cơ điện xem có quay không, lượng tra dầu có thích hợp không: Đối với động cơ điện có ổ trục bạc, cần dùng tay xoay nhẹ trục động cơ điện xem có quay không, lượng tra dầu có thích hợp không.
- Kiểm tra điện trở cách điện: Kiểm tra điện trở cách điện giữa các cuộn dây, giữa cuộn dây và vỏ động cơ để đảm bảo động cơ điện vẫn còn cách điện tốt.
- Xác định phương pháp khởi động: Xác định phương pháp khởi động của động cơ điện để đảm bảo động cơ điện khởi động an toàn và hiệu quả.
- Xác định chiều quay của động cơ điện: Xác định chiều quay của động cơ điện để đảm bảo động cơ điện quay theo đúng chiều mong muốn.
Kiểm tra sau khi vận hành
- Kiểm tra chiều quay của động cơ điện: Kiểm tra xem chiều quay của động cơ điện có đúng với chiều quay mong muốn hay không.
- Kiểm tra tiếng động và chấn động: Kiểm tra xem động cơ điện có phát ra tiếng động hoặc chấn động bất thường hay không.
- Kiểm tra dòng điện khởi động: Kiểm tra xem dòng điện khởi động của động cơ điện có vượt quá mức cho phép hay không.
- Kiểm tra thời gian khởi động: Kiểm tra xem thời gian khởi động của động cơ điện có phù hợp hay không.
- Kiểm tra phụ tải dòng điện: Kiểm tra xem phụ tải dòng điện của động cơ điện có phù hợp hay không.
- Kiểm tra thiết bị khởi động: Kiểm tra xem thiết bị khởi động của động cơ điện có hoạt động bình thường hay không.
- Kiểm tra hệ thống làm mát: Kiểm tra xem hệ thống làm mát của động cơ điện có hoạt động bình thường hay không.
Lưu ý khi kiểm tra động cơ điện 3 pha
- Thực hiện kiểm tra theo đúng quy trình và đúng các hạng mục cần kiểm tra.
- Sử dụng các dụng cụ kiểm tra phù hợp.
- Thực hiện kiểm tra cẩn thận, tỉ mỉ để phát hiện sớm các hư hỏng, sự cố để kịp thời khắc phục.